توسط : سرماخوردگی معمولاً میان ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد و این مدت‌زمان در اغلب افراد با شدت متوسط پیش می‌رود. برخی علائم مثل سرفه و گرفتگی بینی ممکن است تا چند هفته باقی بمانند، زیرا دستگاه تنفسی برای ترمیم بافت‌های تحریک‌شده به زمان بیشتری نیاز دارد. بررسی‌های کلینیک‌های تنفسی در سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد نوع ویروس، وضعیت ایمنی، سن و شرایط عمومی بدن تعیین می‌کند سرماخوردگی چه مدت ادامه پیدا کند و با چه شدتی پیش برود.
در ادامه چهار مرحله اصلی سرماخوردگی و مدت‌زمان هر مرحله را توضیح می‌دهم.
مرحله اول: نهفتگی یا کمون (۲ تا ۳ روز تا گاهی ۱۴ روز)
مرحله نهفتگی از زمانی شروع می‌شود که ویروس وارد بدن می‌شود و تا زمانی ادامه می‌یابد که اولین علائم ظاهر شوند. در این مرحله فرد نشانه‌ای احساس نمی‌کند اما ویروس در حال تکثیر هست.
در بیشتر سرماخوردگی‌ها، علائم ۲ تا ۳ روز پس از ورود ویروس ظاهر می‌شود. اما برخی ویروس‌ها مثل آدنوویروس بیش از ۵۰ گونه دارند و می‌توانند دوره نهفتگی ۲ روز تا ۲ هفته ایجاد کنند. میانگین بروز علائم آدنوویروس بین ۵ تا ۶ روز مشاهده می‌شود.
مرحله دوم: آغاز علائم (۱ تا ۲ روز)
علائم اولیه سرماخوردگی معمولاً طی یک یا دو روز نخست به شکل زیر ظاهر می‌شوند:
گلودرد خفیف که به‌تدریج شدیدتر می‌شود
آبریزش بینی
خستگی و بی‌حالی
عطسه و گرفتگی بینی
به‌محض ظاهر شدن علائم، فرد بسیار مُسری هست و می‌تواند ویروس را به دیگران منتقل کند. رعایت بهداشت دست، ماسک و استراحت در این مرحله اهمیت زیادی دارد.
مرحله سوم: اوج علائم (۲ تا ۴ روز)
در این مرحله فرد معمولاً بدترین حالت خود را تجربه می‌کند و علائم به شدت بیشتری ظاهر می‌شوند. این دوره ۲ تا ۴ روز ادامه پیدا می‌کند و نشانه‌های زیر شایع هستند:
بدن‌درد
گرفتگی شدید بینی
عطسه‌های مکرر
سرفه
خشونت صدا
فشار سینوس‌ها و گوش
کاهش حس چشایی و بویایی
تب در این مرحله بیشتر در کودکان دیده می‌شود. بدن در این زمان بیشترین فعالیت دفاعی را انجام می‌دهد و التهاب برای حذف ویروس تقویت می‌شود.
مراقبت‌های مهم در اوج سرماخوردگی
مصرف استامینوفن برای کاهش درد
استراحت کافی
نوشیدن آب و مایعات فراوان
استفاده از بخار آب گرم
پرهیز از دخانیات
استفاده از داروهای ضداحتقان برای بزرگسالان
هشدار: مصرف آسپرین برای کودکان و نوجوانان توصیه نمی‌شود زیرا خطر بروز سندرم خطرناک ریه را افزایش می‌دهد.
مرحله چهارم: بهبود (تا ۱۰ روز و گاهی ۱۴ روز)
این مرحله زمانی شروع می‌شود که شدت علائم کاهش پیدا می‌کند و بدن روند ترمیم بافت‌های تنفسی را دنبال می‌کند. اکثر افراد در این دوره احساس بهبود دارند اما ممکن است علائم زیر تا دو هفته ادامه پیدا کنند:
سرفه
خشکی گلو
ترشحات پشت حلق
اگر سرفه بیش از ۸ هفته ادامه پیدا کند احتمال سرفه پس از عفونت یا “Postinfectious Cough” مطرح می‌شود که معمولاً مسری نیست و ناشی از التهاب طولانی‌مدت مخاط هست.
عوامل مؤثر بر طولانی شدن سرماخوردگی
بر اساس داده‌های ۲۰۲۵، عوامل زیر مدت بیماری را افزایش می‌دهند:
سن پایین یا بالای ۶۵ سال
تغذیه نامناسب
سیگار
ضعف سیستم ایمنی
آسم یا بیماری‌های مزمن ریوی
سلامت عمومی پایین
افرادی که سیستم ایمنی قوی دارند معمولاً در مدت کوتاه‌تری بهبود پیدا می‌کنند.
سرماخوردگی تا چه زمانی مُسری هست؟
تا زمانی که:
تب قطع نشده باشد (حداقل ۲۴ ساعت بدون تب)
علائم در حال کاهش نباشند
انتقال ویروس ادامه پیدا می‌کند. رعایت فاصله، شست‌وشوی دست‌ها و تهویه مناسب محیط در این مرحله ضروری هست.
ویروس‌هایی که سرماخوردگی ایجاد می‌کنند
سرماخوردگی توسط صدها ویروس ایجاد می‌شود. مهم‌ترین آن‌ها:
راینوویروس‌ها
آدنوویروس‌ها
کوروناویروس‌ها
راینوویروس عامل ۵۰ تا ۶۶ درصد سرماخوردگی‌های سالانه هست.
مکانیسم بروز علائم
پراکندگی قطرات تنفسی
ورود ویروس از بینی و دهان
تکثیر سریع ویروس
ایجاد التهاب و بروز علائم
بدن با افزایش دما، ترشحات و التهاب مخاط تلاش می‌کند ویروس را دفع کند و همین فرآیند باعث بروز نشانه‌های آشنا مثل گرفتگی و آبریزش می‌شود.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرید؟
در شرایط زیر مراجعه به پزشک توصیه می‌شود:
تب بیشتر از ۴۸ تا ۷۲ ساعت
تب بالاتر از ۴۰ درجه
تنگی نفس
درد قفسه سینه
بی‌آبی شدید
علائم بیش از ۱۰ روز ادامه داشته باشند
بیماری‌های زمینه‌ای مثل COPD، آسم یا نقص ایمنی
در آدنوویروس شدید، خطر التهاب کبد، قلب یا مشکلات تنفسی وجود دارد و گاهی نیاز به بستری ایجاد می‌شود.
جمع‌بندی
سرماخوردگی چهار مرحله دارد: دوره نهفتگی، شروع علائم، اوج بیماری و بهبود. اکثر افراد طی ۷ تا ۱۴ روز بهبود پیدا می‌کنند اما برخی علائم مثل سرفه تا چند هفته باقی می‌مانند. رعایت استراحت، نوشیدن مایعات، بهداشت تنفسی و پرهیز از دخانیات روند درمان را سرعت می‌دهد و احتمال انتقال بیماری را کاهش می‌دهد.
