جارو کشیدن یکی از مهم‌ترین و رایج‌ترین کارهای نظافتی برای حفظ پاکیزگی و بهداشت در محیط‌های مختلف است. این کار علاوه بر تمیزی، باعث حذف گرد و غبار، مواد حساسیت‌زا و آلودگی‌ها می‌شود و فضایی سالم‌تر ایجاد می‌کند. با این حال، اگر جارو کشیدن به درستی انجام نشود، می‌تواند منجر به خستگی، دردهای عضلانی و حتی آسیب‌های جسمی در ناحیه کمر، شانه‌ها، بازوها و مچ دست شود.
بر اساس گزارش اداره آمار کار ایالات متحده، در سال 2023، اختلالات اسکلتی-عضلانی ۳۱٪ از کل آسیب‌های کاری را شامل شده‌اند که بسیاری از آن‌ها ناشی از انجام کارهای تکراری مانند جارو کشیدن بوده است.
برای کاهش این خطرات، می‌توان از تکنیک‌های ارگونومیک استفاده کرد که نه تنها بازدهی نظافت را افزایش می‌دهند، بلکه به حفظ سلامت طولانی‌مدت کارکنان و کاهش فشار فیزیکی کمک می‌کنند. در ادامه، ۹ نکته‌ی مهم برای جارو کشیدن اصولی و بدون آسیب ارائه شده است.
۱. انتخاب تجهیزات مناسب
برای جارو کشیدن کارآمد و راحت، باید از دستگاهی استفاده کرد که متناسب با نیازهای کاربر باشد. جاروهای سنگین می‌توانند باعث خستگی و فشار زیاد بر شانه‌ها، بازوها و مچ دست شوند. بهتر است از گزینه‌های سبک مانند مدل‌های ایستاده (upright) که به راحتی حرکت داده می‌شوند یا جاروهای مخزنی (canister) با دسته‌های سبک استفاده کنید.
طبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۲ در مجله Applied Ergonomics منتشر شد، جاروهایی که دارای دسته‌های قابل تنظیم و وزن سبک هستند، فشار روی کمر و شانه‌ها را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهند. مدل‌هایی با دسته‌های بلند و شلنگ‌های منعطف، نیاز به خم شدن و بلند کردن مکرر را کاهش داده و کار را راحت‌تر می‌کنند.
برای تمیز کردن فضاهای بزرگ، استفاده از جاروهای کوله‌ای (Backpack Vacuum) با بندهای ارگونومیک که وزن را به طور یکنواخت روی کمر، شانه‌ها و لگن توزیع می‌کنند، توصیه می‌شود. همچنین، برای سطوح وسیع‌تر، جاروهای سواری (Rider Sweepers) می‌توانند جایگزین مناسبی باشند که فشار بر بدن را کاهش می‌دهند.
۲. تنظیم ارتفاع جارو متناسب با بدن
دسته‌ی جارو باید در ارتفاعی تنظیم شود که بازوها کمی خم باشند و شانه‌ها در حالت طبیعی و راحتی قرار گیرند. این کار باعث می‌شود تا فشار روی عضلات کمر و گردن کاهش یابد.
همچنین، خم بودن اندک آرنج‌ها کنترل بهتر دستگاه را ممکن کرده و از خستگی زودرس جلوگیری می‌کند. استفاده از این روش به کاهش تنش در ستون فقرات و جلوگیری از آسیب‌های ناشی از وضعیت نامناسب بدن کمک می‌کند.
۳. حفظ وضعیت بدنی صحیح
بر اساس گزارش Liberty Mutual 2024 Workplace Safety Index، آسیب‌های ناشی از وضعیت‌های نامناسب بدن مانند خم شدن، پیچیدن، و کشش‌های غیرضروری سالانه ۳.۶۸ میلیارد دلار هزینه برای کارفرمایان ایجاد می‌کند.
برای جلوگیری از دردهای کمر و گردن هنگام جارو کشیدن:
- کمر خود را صاف نگه دارید.
- پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید.
- از پیچ دادن بیش از حد بدن و کشیدگی غیرضروری خودداری کنید.
- هنگام حرکت دادن جارو، بیشتر از پاها و عضلات مرکزی بدن (core muscles) استفاده کنید تا فشار از روی کمر برداشته شود.
- به طور متناوب دست‌ها را تغییر دهید تا یک سمت بدن بیش از حد درگیر نشود.
۴. استراحت‌های دوره‌ای داشته باشید
جارو کشیدن طولانی‌مدت، به‌ویژه در فضاهای وسیع، می‌تواند خسته‌کننده باشد. به همین دلیل، هر چند دقیقه یک‌بار بایستید، بدن خود را بکشید و به عضلات خود استراحت دهید. این کار باعث کاهش تنش عضلانی و پیشگیری از آسیب‌های ناشی از حرکات تکراری می‌شود.
۵. توجه به نوع سطح زمین
سطح زمین تأثیر مستقیمی بر میزان تلاش موردنیاز برای جارو کشیدن دارد:
- روی فرش: استفاده از تنظیمات مناسب مکش باعث کاهش نیاز به فشار زیاد برای کشیدن جارو می‌شود.
- روی سطوح سخت: بهتر است جارو دارای تنظیمات مناسب برای کف‌های صاف باشد تا میزان اصطکاک کاهش یافته و فشار کمتری به بدن وارد شود.
۶. کنترل سیم جاروبرقی
جاروهایی که دارای سیم هستند، اگر به درستی مدیریت نشوند، می‌توانند خطرات ناشی از گیر کردن یا زمین خوردن را افزایش دهند و همچنین موجب کشیدگی غیرضروری شانه و کمر شوند. برای جلوگیری از این مشکلات:
- سیم را همیشه مرتب نگه دارید.
- اگر امکان دارد، از جاروهای بی‌سیم یا مدل‌هایی با سیم جمع‌شونده استفاده کنید.
۷. استفاده از امکانات پیشرفته جاروبرقی
مدل‌های مدرن جاروبرقی دارای ویژگی‌هایی هستند که کار نظافت را آسان‌تر می‌کنند، از جمله:
- افزایش قدرت مکش برای کاهش دفعات رفت و برگشت روی سطح
- کاهش صدا برای کاهش فشار صوتی بر گوش‌ها
- نازل‌های منعطف و متحرک برای تمیز کردن گوشه‌ها بدون نیاز به خم شدن بیش از حد
۸. آموزش تکنیک‌های صحیح به کارکنان
در محیط‌های تجاری و حرفه‌ای، اجرای یک برنامه‌ی آموزشی برای کارکنان نظافتی می‌تواند نقش مهمی در کاهش آسیب‌های اسکلتی-عضلانی داشته باشد. طبق تحقیقات دانشگاه فلوریدای جنوبی، استفاده از تجهیزات ارگونومیک می‌تواند:
- خطر اختلالات عضلانی-اسکلتی را تا ۶۰٪ کاهش دهد.
- بهره‌وری را تا ۲۵٪ افزایش دهد.
ارائه‌ی منابع آموزشی و آگاهی‌بخشی به کارکنان می‌تواند موجب بهبود کیفیت کار و سلامت آن‌ها شود.
۹. نگهداری و مراقبت منظم از جاروبرقی
اگر جاروبرقی به درستی نگهداری نشود، مکش آن کاهش یافته و باعث می‌شود کاربر زمان بیشتری را برای تمیزکاری صرف کند، که این موضوع منجر به افزایش خستگی و فشار بر بدن خواهد شد. برای جلوگیری از این مشکل:
- به‌صورت دوره‌ای برس‌ها را از مو و پرز تمیز کنید.
- کیسه یا مخزن جارو را مرتب خالی کنید.
- فیلترها را تمیز یا تعویض کنید.
نتیجه‌گیری
جارو کشیدن در نگاه اول کاری ساده به نظر می‌رسد، اما اگر اصول ارگونومی در آن رعایت نشود، می‌تواند منجر به مشکلات جدی عضلانی و اسکلتی شود. استفاده از تجهیزات مناسب، حفظ وضعیت بدنی صحیح، انجام حرکات اصولی، و استراحت کافی از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند نظافت را کارآمدتر و کم‌خطرتر کنند.
با رعایت این نکات، می‌توان ضمن افزایش بهره‌وری، از آسیب‌های طولانی‌مدت جلوگیری کرده و محیطی سالم‌تر و ایمن‌تر را برای افراد فراهم کرد.
